Pesten is een probleem waar we op school regelmatig mee geconfronteerd worden. In het kader van “Religie, zingeving en levensbeschouwing” ben ik gaan onderzoeken of extreem pestgedrag op te lossen is door meer te investeren in burgerzin. Opvoeden tot burgerzin is een leerproces waarbij kinderen een gevoel van sociale rechtvaardigheid en een besef van onderlinge afhankelijkheid aangeleerd wordt.
Eigen ervaring
Ik heb het geluk gehad school te kunnen lopen in instellingen die de eigenheid van elk kind respecteren en die opvoeden tot burgerzin hoog in hun vaandel dragen. Er zijn mij waarden en normen aangeboden die verrijkend zijn geweest voor mijn persoonlijke ontwikkeling en die mij als jong-volwassene helpen te kiezen tussen goed en kwaad, tussen moreel en immoreel handelen.
Onderwijs
Hoe kan burgerschap vorm krijgen in het onderwijs? De school is de uitgelezen plaats om kinderen op te voeden tot actieve burger. Kinderen leren er immers samenleven met leeftijdsgenoten, leerkrachten en directie. Door leren rekening te houden met verschillende meningen krijgen ze een belangrijke les in maatschappelijke vorming en engagement.
Ik heb kunnen vaststellen dat heel wat Vlaamse scholen een eigen pestbeleid hebben opgesteld waarbij de nadruk vooral ligt op preventie. Reeds in het kleuteronderwijs wordt aan de hand van prentenboeken en poppenspel waarden en normen aangeboden. Zo leren we kinderen dat elk kind telt en respect verdient. Basis- en middelbaar onderwijs spelen hier verder op in. Er wordt leerkrachten een uiteenlopende waaier aan mogelijkheden aangeboden om in de klas te gaan werken rond pesten. Het thema hoeft niet enkel aan bod te komen in de wereldoriëntatielessen maar kunnen ook andere vakken een meerwaarde bieden.
Politiek
Welke overheidsbeleidslijnen steunen de opvoeding tot burgerzin in het onderwijs? De overheid verwacht van scholen dat zij aandacht besteden aan het opvoeden tot burgerzin. Door het invoeren van inclusief onderwijs wordt het onderwijs meer toegankelijk gemaakt voor kinderen met specifieke noden. Dit verhoogt hun kansen op integratie én accceptatie in onze maatschappij. Meer pluralisme in het onderwijs creëert meer openheid en tolerantie tegenover andere godsdiensten. Kortom, de school moet een positieve spiegel van de diversiteit van onze interculturele samenleving zijn. Wanneer kinderen van jongsaf leren om op een positieve manier om te gaan met deze diversiteit, zullen ze als volwassenen gemakkelijker kunnen samenleven en -werken met de verschillende bevolkingsgroepen en -lagen. Dit komt onze maatschappij als geheel ten goede.
Om leerkrachten beter voor te bereiden op de diversiteit van de leerlingen, is de Vlaamse overheid bereid te investeren in professionelere opleiding en meer gecoördineerde nascholing.
Geloof
Ik ben tot het inzicht gekomen dat er een universele moraliteit bestaat. In ons leeft een diep gevoel van sympathie en medeleven. Er zijn waarden die uitstijgen boven ras en cultuur, waarden die ons vooruitgang bieden. Religie kan ons daarbij leiden en steunen. De wereldgodsdiensten geven hun volgelingen een gouden regel mee: heb elkander lief. De Bijbel leert ons bijvoorbeeld hoe we pestgedrag positief kunnen aanpakken. Er is een hogere macht die ons als mensheid verbonden doet voelen.
De speeches van President Barack Obama over zijn geloof
Obama’s geloof laat hem inzien dat wanneer we een kind aanleren hoe hij zich moreel moet gedragen, hij als volwassene als dusdanig zal handelen.
Uit het bovenstaande kom ik tot de conclusie dat investeren in burgerzin extreem pestgedrag helpt op te lossen.
Het lezen van de speeches heeft me ook tot het inzicht laten komen dat enkel het aanbieden van waarden en normen misschien niet voldoende is. President Obama is een diepgelovig christen die voortdurend in gesprek staat tot God. Tijdens het gebed evalueert hij zijn eigen waarden en normen en zijn handelingen die daarop gebaseerd zijn. Zonde noemt hij trouwens “het uit koers lopen met je eigen waarden”.
Als leerkracht zouden we kinderen en jongeren dus ook moeten aanleren om regelmatig aan introspectie te doen. Dit wil zeggen: hen leren hun gedragingen, gevoelens, gedachten en ervaringen beter waar te nemen en beter te beoordelen. Hen leren eerlijk te zijn tegenover zichzelf. Ze laten nadenken over wat voor hen belangrijk is, over wat zij verstaan onder moreel en immoreel gedrag en of zijzelf handelen op basis van hun overtuigingen.
Besluit
Leerkrachten hebben een complexe taak: naast kennisoverdracht, wordt er ook van ons verwacht dat we waarden zoals verdraagzaamheid, tolerantie en respect overdragen. We moeten kinderen ook leren bezinnen over eigen denken en handelen.
Deze brief is een oproep aan alle leerkrachten om kinderen en jongeren mee te begeleiden tot actief burgerschap.
Kunnen we deze taak aan? Ik wil hierop antwoorden met de woorden van President Barack Obama zelf:
“Yes, we can!”
Kelly Bande, mei 2011
Geen opmerkingen:
Een reactie posten